วีถิมุตฺต สงฺคห ปรมตฺถทีปนี

[143] เอวํ ปวตฺติกาเล ปวตฺติสงฺคหํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ปฏิสนฺธิยํ ปวตฺติสงฺคหํ ทสฺเสตุํ อาทิคาถ มาหฯ เอวํ วุตฺตนเยน ปวตฺติยํ ปวตฺติสงฺคโหนาม วีถิจิตฺตวเสน อุทีริโตกถิโตฯ อิทานิ สนฺธิยํ ปวตฺติสงฺคโห นาม วีถิมุตฺต จิตฺตานํ วเสน วุจฺจตีติ โยชนาฯ เอตฺถจ ปฏิสนฺธิยํ จิตฺตเจตสิกานํ ปวตฺติยา กถิตาย ตโต ปรํ ภวงฺคกาเลจ จุติกาเลจ เตสํ ปวตฺติ กถิตาเยว โหตีติ กตฺวา สนฺธิยมิจฺเจว วุตฺตํฯ

[141] วิภาวนิยํ ปน

ปรโต มรณุปฺปตฺติยํ ปถมํ จุติํ ทสฺเสตฺวา ปจฺฉา อนนฺตเร ปฏิสนฺธิยา วกฺขมานตฺตา อิธ สนฺธิคฺคหเณน อตีตา นนฺตร จุติปิ คเหตพฺพาติ อธิปฺปาเยน ยํ วุตฺตํ ‘‘ตทาสนฺนตาย ตํคหเณเนว คหิตจุติกาเลจา’’ติฯ ตํ น ยุชฺชติเยวฯ

วีถิมุตฺตานญฺหิ วิสยปฺปวตฺตินาม อตีตานนฺตรภเว มรณุปฺปตฺติยํเอว สิทฺธาติ เอกสฺมิํ ภเว วิสยปฺปปตฺติยา สห เตสํ ปฏิสนฺธิปมุขานํ วีถิมุตฺตจิตฺตานํ ปวตฺติทสฺสนตฺถํเอว ตาย อตีตานนฺตรจุติยา สทฺธิํ มรณุปฺปตฺติวิธานํ เถเรน ทสฺสิตนฺติฯ ภวนฺติ สตฺตา สงฺขาราจ เอตาสูติ ภูมิโยฯ อโยติ วฑฺฒิฯ อตฺถโต ปน สุขํจ สุขเหตุ สุขปจฺจยาจ เวทิตพฺพาฯ เยภุยฺเยน ตโต อยโต อปคตา เอตฺถ นิพฺพตฺตา สตฺตาติ อปาโยฯ โสเอว ภูมีติ อปายภูมิฯ โอฬาริเกน กามราเคน กามียตีติ กาโมฯ คนฺตพฺพา อุปคนฺตพฺพาติ คติฯ คจฺฉนฺติ สตฺตา เอตฺถาติวา คติฯ อเนกวิธสมฺปตฺตีนํ อธิฏฺฐานตาย โสภณาคติ สุคติฯ กาโมจ โส สุคติจาติ สมาโสฯ นตฺถิ ยถาวุตฺโต อโย เอตฺถาติ นิรโยฯ